Διατροφή και υγεία των ματιών

Η όραση αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αισθήσεις μας. Τα μάτια μας γίνονται καθημερινά αποδέκτες διαφόρων επιβαρυντικών, όπως η ακτινοβολία, η σκόνη και το νέφος, διάφορες χημικές ουσίες που υπάρχουν στο περιβάλλον κ.α. Έχουν κατά καιρούς συσχετιστεί με σημαντικά οφθαλμολογικά προβλήματα που επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία των οφθαλμών, όπως ο καταρράκτης, η εκφύλιση της ωχρής κηλίδας και άλλα. Η ακτινοβολία, είτε είναι ηλιακή είτε μη είναι ίσως αυτή που τα επηρεάζει περισσότερο από όλα. Τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Η τεχνολογία των τηλεοράσεων, των κινητών, των tablet άλλαξαν άρδην την καθημερινότητά μας.

Τα μάτια μας είναι εκτεθειμένα στο φως και την ακτινοβολία κατά μέσο όρο 6.000 ώρες το χρόνο, φυσική και τεχνητή. Από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ χρησιμοποιούμε τόσο στον εργασιακό χώρο όσο και στο σχολείο τεχνητό φως, ενώ οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα tablet, οι τηλεοράσεις και τα κινητά τηλέφωνα αποσπούν ολοένα και περισσότερο από το χρόνο μας. εκπέμπουν όμως «μπλε φως», το οποίο «κινείται» στα μικρά μήκη κύματος του φάσματος του ορατού φωτός (380-500nm) προκαλώντας μη αναστρέψιμες βλάβες στον αμφιβληστροειδή. είτε κινούμαστε σε χώρο που φωτίζεται με λαμπτήρες LED είτε βλέπουμε τηλεόραση, σερφάρουμε στο internet από τον υπολογιστή ή το κινητό, είτε παίζουμε παιχνίδια, η μπλε ακτινοβολία (μπλε φως) που εκπέμπεται έχει μεγάλη ενέργεια και είναι το ίδιο επιβλαβές.

Ακόμη όμως και η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να είναι ευεργετική άλλο μπορεί μακροπρόθεσμα να καταστεί και επιβλαβής για την υγεία των ματιών μας. Η ηλιακή ακτινοβολία διακρίνεται στην υπεριώδη (που αποτελεί περίπου το 8%), στην ορατή (που αποτελεί το 50%) και στην υπέρυθρη, που αποτελεί το 42% της συνολικής ηλιακής ακτινοβολίας. Οι επιβλαβείς ακτίνες είναι κυρίως οι υπεριώδεις και οι ακτίνες υψηλής ενέργειας (HEV – High Energy Visible) στο ορατό φάσμα, που αντιστοιχούν στο μπλε – ιώδες φως. Η υπεριώδης UVA ακτινοβολία ακτινοβολία. Συνδέεται με τη γήρανση και τη βιολογική καταστροφή των ιστών. Προκαλεί την παραγωγή ελευθέρων ριζών (κυρίως ενεργών μορφών οξυγόνου), οι οποίες οδηγούν σε φωτοοξειδωτικές αλλοιώσεις του οφθαλμού Δε φιλτράρεται από τα σύννεφα ούτε από το νερό και από τα τζάμια. Εισχωρεί βαθιά στα μάτια και στο δέρμα. Οι περίοδοι με την υψηλότερη υπεριώδη ακτινοβολία είναι μεταξύ 10π.μ.-4μ.μ., αλλά την άνοιξη και το καλοκαίρι η υπεριώδης ακτινοβολία κατά τις πρώτες πρωινές ώρες είναι διπλάσια από τις ώρες της κορύφωσης.

Όλα τα παραπάνω καθιστούν αναγκαία την προστασία των ματιών μας. Πέρα από άλλα προληπτικά μέσα η σωστή διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, μέσω της πρόσληψης ορισμένων απαραίτητων για τα μάτια μας συστατικών. Ας τα δούμε αναλυτικά:

Λουτεΐνη

Η λουτεΐνη αποτελεί ένα συστατικό του οφθαλμού. Ο ρόλος της είναι πάρα πολύ σημαντικός καθώς αφενώς απορροφάει ένα σημαντικό ποσοστό της ακτινοβολίας που εισέρχεται στο μάτι, αφετέρου εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες που μπορούν να καταστρέψουν τα συστατικά του ματιού, όπως διάφορες μεμβράνες, πρωτεΐνες, παρέχοντας έτσι μια ασπίδα προστασίας μέσω της αντιοξειδωτικής της δράσης. Σε μελέτες μάλιστα όπου έχει χορηγηθεί λουτείνη σε ασθενείς που έπασχαν ή εμφάνιζαν συμπτώματα καταρράκτη και άλλων οφθαλμολογικών διαταραχών, παρατηρήθηκε σημαντικότατη μείωση των συμπτωμάτων και βελτίωση της εικόνας του οφθαλμού. Γενικότερα,  όπως προκύπτει από πληθώρα μελετών η πρόσληψη λουτεΐνης μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για αλλοίωση της δομής και της λειτουργικότητας των οφθαλμών. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σύμφωνα με επιστημονική μελέτη από ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Exercise and Sport Science Reviews οι υψηλότερες συγκεντρώσεις λουτεΐνης βελτιώνουν πολλές πτυχές της οπτικής ικανότητας, την όραση σε μακρινή απόσταση και το οπτικό εύρος, ενώ η υψηλή ποσότητα λουτεΐνης στον αμφιβληστροειδή μειώνει τη δυσφορία της λάμψης και βελτιώνει τη χρωματική αντίθεση και τον χρόνο οπτικοκινητικής αντίδρασης. Καλές πηγές λουτεΐνης στη διατροφή μας αποτελούν ο κρόκος του αυγού, το λάχανο, τα σπαράγγια, το πορτοκάλι και τα εσπεριδοειδή, το σπανάκι, το καρότο, η πορτοκαλί πιπεριά και οι αγκινάρες.

β καροτένιο / Βιταμίνη Α

Το β-καροτένιο είναι γνωστό και ως προβιταμίνη Α αποτελεί ένα προστατευτικό του ματιού μας και πρόδρομη ουσία για το σχηματισμό βιταμίνης Α. Έλλειψη αυτής της βιταμίνης οδηγεί συχνά σε ξήρανση του επιπεφυκότα του ματιού ή ξηροφθαλμία, σε κακή προσαρμογή στο σκότος ή νυκταλωπία, ενώ έλλειψη βιταμίνης Α μακράς διαρκείας μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε τύφλωση. Σπάνια παρατηρείται έλλειψη βιταμίνης Α σε χώρες του Δυτικού σύγχρονου κόσμού, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες, το φαινόμενο έλλειψης είναι αρκετά συχνότερο και πλήττει κυρίως πληθυσμούς χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου, ενώ αναφέρεται σε βρέφη, νήπια, μικρά παιδιά, έγκυες και θηλάζουσες. Είναι χαρακτηριστικό ότι το λιγότερο 5 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο αναπτύσσουν ξηροφθαλμία κάθε χρόνο, εκ των οποίων τα 500.000 τυφλώνονται. Το β-καροτένιο εντοπίζεται κυρίως σε βαθυπράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως σπανάκι, μπρόκολο, σε πορτοκαλοκίτρινα φρούτα, όπως βερίκοκο, μάνγκο και μανταρίνια, καθώς και σε πορτοκαλοκίτρινα λαχανικά, όπως καρότο και. γλυκοπατάτα.

ω3 λιπαρά

Τα ω3 λιπαρά οξέα ανήκουν στα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και έχει βρεθεί ότι επηρεάζουν την ανάπτυξη της ακεραιότητας της όρασης στα νεογνά. Το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA) ανήκει σε αυτή την κατηγορία των λιπαρών και βρίσκεται σε αυξημένες συγκεντρώσεις στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού. Η σημασία του φαίνεται ότι είναι πολύ σημαντική, ειδικά όσον αφορά τα πρόωρα νεογνά, διότι η ταχεία ανάπτυξη του αμφιβληστροειδούς επιτελείται το τελευταίο τρίμηνο της κύησης και το πρώτο τρίμηνο της ζωής. Η συγκέντρωσή του στο μητρικό γάλα εξαρτάται από την περιεκτικότητά του στη διατροφή της θηλάζουσας, με αποτέλεσμα αυτή να πρέπει να λαμβάνει επαρκείς ποσότητες αυτού του λιπαρού οξέος, έτσι ώστε το βρέφος να εξασφαλίζει τις απαιτούμενες ποσότητες ω3 λιπαρών οξέων. Πηγές ω3 λιπαρών στη δίαιτα είναι τα ιχθυέλαια, τα ψάρια (σολομός, τόνος, σκουμπρί, σαρδέλα, κολιός), τα καρύδια, τα σαλιγκάρια και τα λαχανικά, όπως η αντράκλα (γλιστρίδα).

Βιταμίνη D

Ανωμαλίες όρασης παρατηρούνται επίσης και μετά από έλλειψη βιταμίνης D, διότι αυτή η λιποδιαλυτή βιταμίνη συμμετέχει στο μηχανισμό της όρασης. Κύριες πηγές της είναι προϊόντα ζωικής προέλευσης, όπως το γάλα, το αυγό, το βούτυρο, οι μαργαρίνες, τα ψάρια, ενώ συντίθεται και στο δέρμα με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας.

Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στην άποψη ότι η καθημερινή και συστηματική πρόσληψη λουτεΐνη, αντιοξειδωτικών όπως το β καροτένιο, ω3 λιπαρών οξέων κ.α. είναι πολύ σημαντική για τη διατήρηση της υγείας των ματιών μας. Δυστυχώς πολλές φορές κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, για αυτό συμπληρωματικά η λήψη κάποιου εξειδικευμένου συμπληρώματος διατροφής, πάντα μετά από σύσταση του γιατρού, θα μπορούσε να βοηθήσει.

Προς την κατεύθυνση αυτή ένα εξειδικευμένο συμπλήρωμα διατροφής για την καλή υγεία των ματιών είναι το Eye Vit Plus της HealthAid. Συμβάλλει στην καλή υγεία και προστασία των ματιών μας περιέχοντας λουτεΐνη, ζεαξανθίνη, β- καροτένιο, ω3 λιπαρά και αντιοξειδωτικά και βιοφλαβονοειδή. Βοηθάει στην αναπλήρωση των αντιοξειδωτικών του οφθαλμού και στην προστασία από επιβαρυντικούς παράγοντες, με τους οποίους ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή και μακροπρόθεσμα επιβαρύνουν την όρασή και τα μάτια μας.

Ο τρόπος που τρώμε μπορεί να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο γερνάμε λένε κάποιοι. Ωστόσο, τα σημάδια της γήρανσης μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους πολύ νωρίς, ιδιαιτέρως όσον αφορά την όρασή μας. Ούτως ή άλλως σήμερα η αύξηση του μέσου όρου ζωής του σύγχρονου ανθρώπου έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης νοσημάτων φθοράς και άλλων εκφυλιστικών νοσημάτων.